Wstęp
Problemy ze zdrowiem psychicznym wpływają na każdy aspekt naszego życia, zarówno w pracy, jak i w nauce. Dla studentów sportowców obciążenie jest podwójne, gdyż wymagają oni regularnego uczestnictwa w treningach i zawodach, a jednocześnie muszą uczęszczać na zajęcia i realizować obowiązki akademickie. Badanie NCAA Student-Athlete Well-Being Study, które analizowało zdrowie psychiczne studentów sportowców, ujawniło niepokojące dane (NCAA, 2022). Zgodnie z tym badaniem, studenci sportowcy z problemami zdrowia psychicznego są 1,5 do 2 razy bardziej narażeni na problemy psychiczne w porównaniu do okresu przed pandemią COVID-19. Szczególnie zauważono wyższe wskaźniki lęku i wypalenia psychicznego w tej grupie. Badanie przeprowadzone wśród 615 studentów sportowych wykazało, że 129 uczestników miało wyższy poziom lęku zarówno w aspekcie stanu, jak i cechy osobowościowej (Weber et al., 2023). W związku z tym konieczne jest przeprowadzenie badania dotyczącego związku między lękiem sportowym a subiektywnym poczuciem szczęścia u studentów sportowców, aby zidentyfikować potencjalne czynniki ochronne i dostarczyć dowodów na potrzebę interwencji w zakresie zdrowia psychicznego.
Lęk i lęk sportowy
Lęk to stan psychiczny wywołany przewidywaną lub realną groźbą, który jest normalną częścią ludzkiego doświadczenia. Nadmierny lęk może jednak bezpośrednio wpłynąć na nasze życie i zdolność uczenia się, a w niektórych przypadkach prowadzić do rozwoju zaburzeń lękowych (Gross i Hen, 2004). Na przykład, wcześniejsze badania wykazały, że osoby z wysokim poziomem lęku gorzej wykonują zadania decyzyjne, takie jak zadanie Iowa Gambling Task, w porównaniu do osób o niższym poziomie lęku (Miu et al., 2008). Ponadto meta-analiza obejmująca ponad 100 badań wykazała istotną negatywną korelację między lękiem a wynikami w nauce (Seipp, 1991). W kontekście sportu, lęk jest jednym z najczęściej badanych tematów w psychologii sportu, ponieważ ma bezpośredni wpływ na zdrowie psychiczne sportowca, jak i na jego wyniki w treningu oraz rywalizacji (Woodman i Hardy, 2003).
Lęk sportowy jest szczególnym rodzajem lęku, który występuje w kontekście rywalizacji sportowej. Jest to zmienne emocjonalne doświadczenie związane z napięciem, obawami i zakłóceniami koncentracji, które mogą wpłynąć na wynik zawodów (Smith et al., 2006).
Lęk a subiektywne poczucie szczęścia
Subiektywne poczucie szczęścia odnosi się do subiektywnej oceny własnego życia, uwzględniając zarówno poznawcze, jak i emocjonalne aspekty oceny zdarzeń życiowych. Jest to poczucie zadowolenia z różnych aspektów życia, które często utożsamiane jest ze szczęściem i satysfakcją życiową (Diener et al., 2003). Lęk, będący stanem negatywnego afektu – przeciwnym do szczęścia – bez wątpienia wpływa na subiektywne poczucie szczęścia (McNiel et al., 2010). Zjawisko to występuje u osób z zaburzeniem lęku uogólnionego, które przeżywają intensywne uczucia zmartwień i mają trudności w ich kontrolowaniu, co prowadzi do pogorszenia ogólnej satysfakcji z życia (Wittchen i Hoyer, 2001).
Teoria samodeterminacji a subiektywne poczucie szczęścia
W ostatnich dekadach teoria samodeterminacji (SDT) badała związek między motywacją a subiektywnym poczuciem szczęścia (Ryan i Deci, 2002). SDT koncentruje się na motywacji wewnętrznej, rozwoju osobowości i dobrostanie. Proponuje zestaw podstawowych, uniwersalnych potrzeb psychicznych: autonomii, kompetencji i związku z innymi. Zaspokajanie tych potrzeb w odpowiednich warunkach sprzyja wzrostowi motywacji i ogólnemu dobrostanowi, podczas gdy ich hamowanie prowadzi do zmniejszenia motywacji i pogorszenia dobrostanu (Deci i Ryan, 2012).
Cel badania
Celem tego badania jest zrozumienie związku między lękiem sportowym a subiektywnym poczuciem szczęścia wśród studentów sportowców, a także zbadanie roli pośredniczącej zaspokojenia potrzeb psychicznych w tym związku, w świetle teorii samodeterminacji. Na podstawie wcześniejszych badań (Koutsimani et al., 2019; Contreras et al., 2023) sformułowaliśmy pierwszą hipotezę (H1), że lęk sportowy będzie negatywnie związany z subiektywnym poczuciem szczęścia. Zakłada się również, że zaspokojenie trzech podstawowych potrzeb w teorii samodeterminacji będzie pełniło rolę mediacyjną w tym związku (H2).
Metody
Uczestnicy Badanie przeprowadzono wśród 951 studentów sportowców, którzy dobrowolnie wzięli udział w ankiecie online. Ostateczna analiza danych obejmowała 835 uczestników. Wśród uczestników byli studenci różnych sportów, w tym piłki nożnej, koszykówki, siatkówki, tenisa stołowego, badmintonu, i innych.
Miary Badanie wykorzystywało następujące narzędzia:
- Skala Lęku Sportowego-2 (SAS-2) – mierząca poziom lęku sportowego.
- Skala Zaspokojenia Podstawowych Potrzeb Psychicznych (BPNSS-G) – oceniająca zaspokojenie potrzeb kompetencji, autonomii i związku z innymi.
- Skala Subiektywnego Szczęścia (SHS) – oceniająca poczucie szczęścia uczestników.
Procedura Dane zostały zebrane poprzez platformę ankietową, gdzie uczestnicy wypełniali formularz anonimowo.
Analiza statystyczna Analiza danych została przeprowadzona przy użyciu oprogramowania SPSS i JASP, w tym testów statystycznych, takich jak t-testy i analiza mediacji.
Wnioski
Badanie to ujawnia, że lęk sportowy, szczególnie zakłócenia koncentracji, ma istotny wpływ na subiektywne poczucie szczęścia studentów sportowców. Ponadto, zaspokojenie potrzeb kompetencji i autonomii pełni rolę mediacyjną w związku między lękiem sportowym a szczęściem. Istotne różnice w poziomie lęku sportowego występują w zależności od płci, typu sportu oraz poziomu rywalizacji.
Znaczenie badania
Wyniki tego badania dostarczają nowych informacji na temat związku między lękiem sportowym a subiektywnym poczuciem szczęścia wśród studentów sportowców. Pozwalają one na lepsze zrozumienie wpływu lęku na samopoczucie oraz wskazują na potrzebę interwencji w zakresie zdrowia psychicznego i szczęścia w środowisku akademickim. Interwencje mogą skupić się na wsparciu zaspokajania potrzeb psychicznych studentów sportowców, co przyczyni się do poprawy ich dobrostanu.
